انشایی درباره ی صبروشکیبایی

صبر و پایداری و مقاومت زمینه ساز موفقیت و کامیابی است، دانش آموزی که می خواهد در مقام تحصیل علم و دانش به پیروزی برسد باید در برابر مشکلات و آفات تحصیل مقاومت و پایداری کند. تاجری که می خواهد در کار خود به موفقیت دست یابد و به سود مادّی برسد باید در برابر مشکلات تجارت و بازرگانی از مقاومت برخوردار باشد و اگر انسانی بخواهد در معنویت به کامیابی برسد باید اهل مقاومت و صبر باشد. بنابراین صبر و شکیبایی از عوامل مهم موفقیت و کامیابی و پیروزی در زندگی است، خواه در زندگی مادی و خواه در زندگی معنوی. در قرآن کریم در آیات فراوانی انبیاء و پیامبران الهی و اولیاء خدا و مؤمنان به صبر و پایداری و استقامت فراخوانده شده اند.

خدای سبحان خطاب به پیامبر اسلام فرمود: «فاصبر کما صبر اولواالعزم من

الرسل؛(1) ای پیامبر صبر کن آن گونه که پیامبران اولواالعزم صبر کردند و خطاب به اهل ایمان فرمود: «یا ایّها الذین آمنوا استعینوا بالصبر و الصلوة انّ اللّه مع الصابرین؛(2) ای افرادی که ایمان آورده اید از صبر و استقامت و نماز کمک بگیرید، زیرا خدای سبحان با صابران است» و در سوره آل عمران نیز فرمود: «یا ایّها الّذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوا اللّه لعلّکم تفلحون؛(3) ای کسانی که ایمان آورده اید (در برابر مشکلات و مصائب و هوس های سرکش) صبر کرده و استقامت کنید و در برابر دشمنان نیز پایدار باشید و از مرزهای خود مراقبت نمائید و تقوای الهی را پیشه کرده و از خدا پروا کنید، شاید رستگار شوید.» در این آیه کلید رستگاری و سرچشمه سعادت را صبر و استقامت و ایستادگی در برابر حوادث و مشکلات و مصائب و موانع می داند.

در روایات اسلامی نیز از مهمترین ارکان ایمان شمرده شده است.

امام صادق(ع) فرمود: «الصبر رأس الایمان؛(4) صبر و مقاومت سر ایمان است.» و در سخن دیگری فرمود: «الصبر من الایمان بمنزلة الرأس من الجسد فاذا ذهب الرأس ذهب الجسد، کذلک اذا ذهب الصبر ذهب الایمان؛(5) موقعیت صبر در برابر ایمان همانند موقعیت سر در برابر بدن است چنان چه اگر سر از بین برود بدن از بین می رود با رفتن صبر، ایمان نیز از بین خواهد رفت.»

با توجه به اهمیت صبر و استقامت در زندگی انسان و تأکید آموزه های دینی بر آن و نقش آن در موفقیت و پیروزی، لازم است بدانیم که اولاً صبر چیست و معنای واقعی آن چه می باشد و ثانیاً در چه چیزهایی باید صبر کرد و ثالثاً مراتب صبر چیست و رابعاً صبر چه آثاری در زندگی آدمیان دارد و خامساً چگونه می توان به صبر دست یافت.

1 معنا و حقیقت صبر

صبر در لغت به معنای حبس و در تنگنا و محدودیت قرار دادن است.(6) و برخی آن را بازداشتن نفس از اظهار بی قراری و بی تابی دانسته اند.(7) و در اصطلاح علمای اخلاق به معنای وادار نمودن نفس به انجام آن چه که عقل و شرع اقتضا می کنند و بازداشتن از آن چه عقل و شرع نهی می کنند.(8) برخی آن را بازداشتن نفس از شکایت بردن به غیر خدا و خویشتن داری از جزع و بی تابی که در باطن انسان مخفی است.(9) با توجه به تعاریف مذکور، صبر یک حقیقت نفسانی است که آدمی را از عوامل بازدارنده به سوی کمال باز می دارد صبر به این معنا دارای دو جهت است از یک سو گرایش ها و تمایلات غریزی و نفسانی انسان را حبس و آن را در قلمرو شرع و عقل محدود می کند و از سوی دیگر نفس را از مسؤولیت گریزی در برابر عقل و شرع باز می دارد و او را وادار می کند که زحمت و دشواری پای بندی به وظائف الهی را بر خود هموار سازد.

بر این اساس صبر در فرهنگ معارف دینی به معنای سکوت نیست بلکه به

معنای مقاومت و ایستادگی در برابر سختی ها و ناملایمات زندگی است که همواره به عنوان آزمون الهی انسان را همراهی می کند مانند رنج و مشقت در تحصیل علم، در انجام دادن فرایض و نوافل، در پرهیز از معصیت و در تلخی مصیبت. و صابر کسی است که در همه این صحنه ها پایداری کند و در هیچ عرصه ای جزع نکند، در صحنه عمل به وظیفه حضور داشته باشد بلکه سمت خود را که خداوند برای او معین فرموده است حفظ و کار خویش را به نحو احسن به انجام برساند